Stanisław Chudoba

---

Życiorys

Stanisław Chudoba to postać, której życiorys pełen jest zaangażowania w działalność polityczną oraz społeczną. Po zakończeniu edukacji w gimnazjum w Śremie w 1931 roku, rozpoczął swoje studia prawnicze na Uniwersytecie Poznańskim. Już w trakcie nauki aktywnie uczestniczył w życiu politycznym, dołączając do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, gdzie w 1933 roku objął stanowisko przewodniczącego zarządu.

W 1932 roku Chudoba został członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Dwa lata później, w 1934 roku, stał na czołowej pozycji jako przewodniczący Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Poznaniu. Jako przedstawiciel lewicy, znalazł się w redakcji radykalnego tygodnika socjalistycznego „Walka Ludu”. Jego działalność publiczna nie obyła się jednak bez konsekwencji; w 1934 roku w Gnieźnie został oskarżony i skazany na sześć miesięcy więzienia za swoje krytyczne przemówienie dotyczące rządu oraz Józefa Piłsudskiego, co było przykładem represji stosowanych wobec aktywistów politycznych.

Po odsiedzeniu wyroku i z powodu prześladowań ze strony policji, a także braku możliwości wykonywania zawodu adwokata, przeniósł się do Torunia, a następnie do stolicy Polski – Warszawy, w 1936 roku. W Warszawie skoncentrował się na pracy publicystycznej, współpracując z „Robotnikiem” oraz „Dziennikiem Popularnym”. Ponadto był aktywny w PPS dzielnicy Rakowiec jako członek komitetu dzielnicowego i uczestniczył w działalności oświatowej w ruchu spółdzielczym i sportowym. W tym czasie pracował także w redakcji „Tygodnia Robotnika” pod kierownictwem Zygmunta Zaremby, a także współpracował z „Dziennikiem Ludowym” i „Chłopską Prawdą”.

W 1939 roku, po mobilizacji, brał udział w kampanii wrześniowej. Został wzięty do niewoli, z której udało mu się wydostać w maju 1940 roku z powodów zdrowotnych. Wówczas, nawiązując kontakty z działaczami ZNMS oraz Stanisławem Dubois, przyłączył się do formacji Barykada Wolności. Wiosną 1941 roku został redaktorem „Barykady Wolności”, co umocniło jego pozycję w ruchu socjalistycznym.

Na I Zjeździe Polskich Socjalistów, który odbył się we wrześniu 1941 roku, wszedł w skład Komitetu Centralnego jako sekretarz oraz przyjął funkcję redaktora naczelnego „Barykady Wolności”. Po śmierci Adama Próchnika w 1942 roku, stał się liderem lewicy socjalistycznej, a podczas II zjazdu Polskich Socjalistów w kwietniu 1943 roku został wiceprzewodniczącym Komitetu Centralnego i redaktorem „Robotnika”. Współtworzył Polską Armię Ludową w kwietniu 1943 roku.

W wyniku dalszych zaangażowań, na III Zjeździe Robotniczej Partii Polskich Socjalistów we wrześniu 1943 roku, ponownie został wybrany wiceprzewodniczącym Komitetu Centralnego. W listopadzie tego samego roku objął stanowisko sekretarza Naczelnego Komitetu Ludowego Zjednoczonych Stronnictw Demokratycznych i Socjalistycznych, która była platformą dla organizacji krytycznych wobec rządu londyńskiego oraz komunistów.

Niestety, jego działalność zakończyła się tragicznie; 6 grudnia 1943 roku został ujęty podczas ulicznej łapanki na Żoliborzu pod przybranym nazwiskiem Stanisława Wiśniewskiego. Rozstrzelano go następnego dnia w ruinach warszawskiego getta.

W 1947 roku, pośmiertnie odznaczony Krzyżem Grunwaldu II klasy na wniosek Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS, Stanisław Chudoba pozostaje ważną postacią w historii polskiego socjalizmu i walki o prawa społeczne.

Stanisław Chudoba jako patron

Stanisław Chudoba pełnił rolę patrona Zespołu Szkół Mechanicznych w Śremie od 10 czerwca 1978 roku. Jednakże, w wyniku decyzji Rady Powiatu w Śremie, od 1 września 2008 roku szkoła przyjęła nowe imię – Powstańców Wielkopolskich. Zmiana ta była wynikiem stwierdzenia, jak podkreślił Paweł Ratajczak, emerytowany dyrektor, że Chudoba „nie spełniał już oczekiwań dydaktyczno-wychowawczych”.

Chudoba był również patronem kilku ulic, a najbardziej znaczące zmiany miały miejsce w:

• Śremie – gdzie 23 lipca 1990 roku, na wniosek Komitetu Obywatelskiego, Rada Miejska postanowiła zmienić patrona ulicy na Józefa Piłsudskiego. Przy tej okazji zdjęto pamiątkową tablicę, która została ufundowana w 1957 roku,
• Poznaniu – w dniu 17 listopada 1992 roku, na podstawie wniosku Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego, zmieniono nazwę ulicy na ul. gen. Stanisława Taczaka. Powód tej decyzji wynikał z określenia Chudoby jako „działacza lewicowego nurtu w PPS i głównego zwolennika politycznego porozumienia o współdziałaniu z PPR”.

Pomimo tych zmian, Chudoba nadal jest patronem ulic w wielu miejscowościach, takich jak Wrocław, Warszawa (dzielnica Białołęka), Gliwice, Gniezno oraz Środa Wielkopolska.

---

Oceń: Stanisław Chudoba

---